Đăng ký bảo hiểm xã hội hộ kinh doanh là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc kể từ ngày 01/7/2025 theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, áp dụng cho cả chủ hộ và người lao động. Khi thực hiện đúng và đủ thủ tục giúp tuân thủ pháp luật và đảm bảo quyền lợi. Ở Bài viết này, Lạc Việt sẽ hướng dẫn chi tiết hồ sơ, quy trình và mức đóng khi đăng ký bảo hiểm xã hội hộ kinh doanh lần đầu, giúp bạn tiết kiệm thời gian và tránh rủi ro vi phạm.
Quy định về đăng ký, mức đóng bảo hiểm xã hội của hộ kinh doanh
Từ ngày 01/7/2025, chính sách bảo hiểm xã hội đối với hộ kinh doanh cá thể có sự thay đổi quan trọng, mở rộng phạm vi tham gia BHXH bắt buộc. Chủ hộ và người lao động làm việc tại hộ kinh doanh cần nắm rõ quy định đăng ký và mức đóng để tuân thủ pháp luật và đảm bảo đầy đủ quyền lợi.
Quy định về việc hộ kinh doanh tham gia BHXH 2025
Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày ký kết hợp đồng lao động, hộ kinh doanh cá thể có trách nhiệm lập và hoàn thiện hồ sơ đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động.
Hồ sơ đăng ký bảo hiểm xã hội lần đầu cho hộ kinh doanh phải được nộp cho cơ quan bảo hiểm xã hội có thẩm quyền tại địa phương nơi hộ kinh doanh đặt trụ sở chính để đảm bảo quyền lợi về bảo hiểm cho người lao động và hộ kinh doanh theo đúng quy định pháp luật.
Mức đóng bảo hiểm xã hội cho hộ kinh doanh
*Mức đóng BHXH bắt buộc đối với người lao động làm việc tại hộ kinh doanh
Căn cứ Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, Luật Việc làm năm 2013 và Luật An toàn, vệ sinh lao động năm 2015, tổng mức đóng bảo hiểm bắt buộc đối với mỗi người lao động là 32% trên mức tiền lương tháng đóng BHXH.
Cụ thể tỷ lệ như sau:
| Bên đóng BHXH | Tỷ lệ đóng trên lương tháng đóng BHXH | Ghi chú |
| Hộ kinh doanh (người sử dụng lao động) | 21,5% | BHXH (17,5%), BHYT (3%), BHTN (1%) |
| Người lao động | 10,5% | BHXH (8%), BHYT (1,5%), BHTN (1%) |
| Tổng cộng | 32% |
Lưu ý: Phần 10,5% do người lao động đóng sẽ được hộ kinh doanh khấu trừ trực tiếp vào lương hàng tháng để nộp cho cơ quan bảo hiểm xã hội.
*Mức đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh
Từ 01/7/2025, chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc.
Mức đóng bảo hiểm xã hội của chủ hộ kinh doanh được quy định tại điểm a, b khoản 4 Điều 33 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 với tỷ lệ đóng là 25% trên tiền lương tháng.
- 3% vào quỹ ốm đau và thai sản.
- 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất.
Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc
Theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, chủ hộ kinh doanh cá thể là đối tượng không thuộc diện bắt buộc tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH). Việc tham gia BHXH đối với nhóm đối tượng này chỉ mang tính tự nguyện.
Tuy nhiên, kể từ khi Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, phạm vi đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đã được mở rộng.
Cụ thể, theo khoản 1 Điều 2 của Luật này đã quy định: chủ hộ kinh doanh có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh sẽ phải tham gia BHXH bắt buộc, bên cạnh nghĩa vụ đóng BHXH cho người lao động (nếu có).
Điều này đồng nghĩa, kể từ ngày 01/7/2025, chủ hộ kinh doanh cần đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội cho:
- Chủ hộ kinh doanh cá thể;
- Người lao động làm việc có thời hạn từ 1 tháng trở lên theo hợp đồng lao động.
Hồ sơ đăng ký bảo hiểm xã hội lần đầu cho hộ kinh doanh
Khi thực hiện đăng ký bảo hiểm xã hội hộ kinh doanh lần đầu thì hộ kinh doanh cần chuẩn bị hồ sơ đầy đủ theo quy định pháp luật. Hồ sơ được chia thành hai nhóm: hồ sơ của hộ kinh doanh và hồ sơ cho người lao động.
*Hồ sơ đăng ký tham gia đóng bảo hiểm xã hội cho hộ kinh doanh
Hộ kinh doanh có sử dụng lao động phải lập và nộp cho cơ quan BHXH nơi đặt trụ sở kinh doanh các giấy tờ như sau:
- Tờ khai đơn vị tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT theo mẫu TK3-TS được ban hành kèm theo Quyết định số 490/QĐ-BHXH.
- Báo cáo tình hình sử dụng lao động và danh sách tham gia BHXH, BHYT, BHTN theo mẫu D02-LT ban hành kèm theo Quyết định số 1040/QĐ-BHXH.
Lưu ý, hộ kinh doanh cá thể khi làm hồ sơ cần:
- Ghi rõ thông tin về đơn vị, địa chỉ, số lao động tham gia và các thông tin cần thiết khác.
- Liệt kê đầy đủ họ tên, chức danh, mức lương đóng BHXH của từng người lao động.
*Hồ sơ người lao động nộp cho hộ kinh doanh
Người lao động nộp cho hộ kinh doanh để tổng hợp gửi cơ quan BHXH gồm các giấy tờ như sau:
- Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT theo mẫu TK1-TS ban hành kèm theo Quyết định số 490/QĐ-BHXH.
- Giấy tờ chứng minh hưởng quyền lợi BHYT cao hơn (nếu thuộc đối tượng được hưởng), căn cứ Phụ lục 03 ban hành kèm theo Quyết định số 948/QĐ-BHXH.
Ví dụ: Giấy xác nhận là người có công, giấy xác nhận hộ nghèo, cận nghèo, hoặc giấy tờ khác theo quy định.
Lưu ý:
- Hồ sơ người lao động chuẩn bị cần ghi rõ thông tin cá nhân, số CMND/CCCD, mã số BHXH (nếu có), địa chỉ liên hệ.
- Một số đối tượng người lao động được hưởng mức quyền lợi BHYT cao hơn gồm:
- Người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật.
- Cựu chiến binh.
- Thân nhân liệt sĩ: cha đẻ, mẹ đẻ, vợ hoặc chồng, con của liệt sĩ; người có công nuôi dưỡng liệt sĩ.
- Người khuyết tật đang thuộc diện hưởng chính sách bảo trợ xã hội hằng tháng.
- Thành viên hộ nghèo, hộ cận nghèo.
- Người làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp có mức sống trung bình theo quy định của Chính phủ.
Thủ tục đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội cho hộ kinh doanh
Việc thực hiện đăng ký bảo hiểm xã hội hộ kinh doanh lần đầu được thực hiện gồm các bước như sau:
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ đăng ký BHXH lần đầu cho hộ kinh doanh
Chủ hộ kinh doanh và người lao động cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ hợp lệ đăng ký bảo hiểm xã hội hộ kinh doanh lần đầu như Lạc Việt đã đề cập ở mục trên.
Lưu ý: Hồ sơ cần có sự thống nhất giữa thông tin của chủ hộ kinh doanh và người lao động cung cấp để tránh phát sinh sai sót khi cơ quan BHXH xử lý.
Bước 2: Nộp hồ sơ tới cơ quan BHXH
Hộ kinh doanh cá thể nộp hồ sơ đăng ký tham gia BHXH lần đầu tại BHXH cơ sở trực thuộc BHXH tỉnh/thành phố nơi đặt địa điểm kinh doanh theo một trong các hình thức như sau:
- Nộp hồ sơ trực tiếp tại cơ quan BHXH tỉnh hoặc Trung tâm phục vụ hành chính công.
- Nộp hồ sơ trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc Cổng thông tin BHXH Việt Nam (cần có chữ ký số để xác nhận).
- Gửi hồ sơ qua đường bưu điện. Tuy nhiên, hiện nay, cơ quan BHXH khuyến khích hộ kinh doanh cá thể thực hiện thủ tục qua hình thức trực tuyến để tiết kiệm thời gian và chi phí.
Bước 3: Cơ quan BHXH giải quyết hồ sơ và nhận kết quả
Trong thời hạn không quá 05 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan BHXH sẽ tiến hành giải quyết và cấp sổ bảo hiểm xã hội, thẻ bảo hiểm y tế cho hộ kinh doanh.
➤ Kết quả được gửi về địa chỉ đã đăng ký của hộ kinh doanh thông qua dịch vụ bưu chính công ích hoặc trả trực tiếp tại bộ phận tiếp nhận hồ sơ.
Lưu ý khi đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội lần đầu cho hộ kinh doanh
Kể từ ngày 01/7/2025, chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh chính thức sẽ thực hiện đúng và đủ nghĩa vụ đóng BHXH cho bản thân và người lao động đang làm việc theo hợp đồng lao động.
Do đó, việc chậm, trốn hoặc không đóng đầy đủ sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, cụ thể như sau:
- Nếu không đóng cho toàn bộ người lao động thuộc diện bắt buộc: Phạt từ 18% đến 20% tổng số tiền BHXH, BHTN phải đóng tại thời điểm bị lập biên bản (tối đa 75 triệu đồng).
- Nếu chủ hộ kinh doanh có hành vi trốn đóng BHXH, BHTN nhưng chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự: Phạt từ 50 triệu đồng đến 75 triệu đồng.
Ngoài tiền phạt, chủ hộ kinh doanh còn phải:
- Nộp đủ số tiền bảo hiểm còn thiếu cho cơ quan BHXH.
- Nộp tiền lãi phạt tính bằng 2 lần mức lãi suất đầu tư bình quân của Quỹ BHXH trong năm trước, áp dụng trên số tiền và thời gian chậm/trốn đóng.
Trường hợp không tự nguyện nộp, ngân hàng hoặc kho bạc nhà nước có quyền trích tiền trực tiếp từ tài khoản của chủ hộ để thu hồi nợ và lãi phát sinh (đối với vi phạm từ 30 ngày trở lên).
Chính vì vậy, chủ hộ kinh doanh nên hoàn tất hồ sơ đăng ký bảo hiểm xã hội hộ kinh doanh lần đầu ngay khi bắt đầu hoạt động. Đồng thời lập kế hoạch đóng BHXH hàng tháng đúng hạn để tránh bị xử phạt và phát sinh lãi chậm đóng.
Một số câu hỏi thường gặp khi đăng ký bảo hiểm xã hội hộ kinh doanh
1. Chủ hộ kinh doanh cá thể có cần đăng ký bảo hiểm xã hội bắt buộc không?
Có, kể từ ngày 01/7/2025, chủ hộ kinh doanh có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh là đối tượng thuộc diện đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc.
2. Mức đóng bảo hiểm xã hội của hộ kinh doanh là bao nhiêu?
Theo quy định, tổng mức đóng bảo hiểm xã hội cho hộ kinh doanh đối với người lao động làm việc là 32% mức tiền lương. Cụ thể:
- Hộ kinh doanh: Đóng 21,5% (gồm BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ-BNN) trên quỹ tiền lương của NLĐ.
- Người lao động: Đóng 10,5% (bị khấu trừ trực tiếp vào tiền lương hàng tháng).
- Chủ hộ kinh doanh: Tự đóng 32% mức tiền lương đã đăng ký làm căn cứ đóng BHXH cho bản thân.
3. Nộp hồ sơ đăng ký bảo hiểm xã hội lần đầu cho hộ kinh doanh ở đâu?
Hộ kinh doanh cá thể có thể nộp hồ sơ đăng ký BHXH theo những cách sau:
- Nộp trực tiếp tại bộ phận tiếp nhận hồ sơ của cơ quan BHXH tỉnh/Trung tâm phục vụ hành chính công.
- Nộp hồ sơ trực tuyến qua phần mềm kê khai BHXH/Cổng Dịch vụ công Quốc gia bằng chữ ký số.
- Gửi qua đường bưu điện.
4. Thời hạn giải quyết thủ tục đăng ký tham gia BHXH cho hộ kinh doanh bao lâu?
Trong vòng tối đa 05 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan BHXH sẽ cấp sổ BHXH và thẻ BHYT cho chủ hộ kinh doanh, người lao động theo quy định.
Việc đăng ký bảo hiểm xã hội hộ kinh doanh là nghĩa vụ bắt buộc nhằm đảm bảo quyền lợi an sinh cho chủ hộ và người lao động. Thực hiện đúng quy trình, chuẩn bị hồ sơ đầy đủ giúp thủ tục diễn ra nhanh chóng, tránh bị xử phạt không đáng có. Nếu bạn cần tư vấn hoặc hỗ trợ trọn gói thì hãy liên hệ hotline: 0931 398 798, đội ngũ chuyên viên của Lạc Việt sẽ đồng hành và giải đáp mọi thắc mắc của bạn nhé!
