Hoạt động mua bán, sáp nhập doanh nghiệp (M&A) đang gia tăng và diễn ra mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực. Những công ty lớn thường mua lại các công ty nhỏ nhằm mở rộng thị phần và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Vậy, mua bán doanh nghiệp M&A là gì? Quy trình của hoạt động mua bán, sáp nhập doanh nghiệp ra sao? Tất cả sẽ được Lạc Việt giải đáp trong nội dung bài viết dưới đây.
Mua bán doanh nghiệp M&A là gì?
Mua bán và sáp nhập doanh nghiệp (viết tắt là M&A, tên đầy đủ là Mergers and Acquisitions) là quá trình hợp nhất và mua lại các công ty thông qua các giao dịch tài chính và vốn. M&A được coi là một chiến lược kinh doanh tích cực cho cả bên mua và bên bán.
So với việc thành lập công ty con để mở rộng quy mô thì sáp nhập doanh nghiệp giúp giảm thiểu chi phí và thời gian hiệu quả hơn. M&A mang lại nhiều lợi ích cho cả hai bên tham gia:
- Bên mua không cần tốn chi phí tìm kiếm dự án và thủ tục hành chính, đồng thời có thể tận dụng thị trường tiêu thụ và nhân lực địa phương sẵn có;
- Bên bán, khi sáp nhập với một doanh nghiệp lớn hơn, sẽ thấy giá trị và danh tiếng của mình tăng lên. Các công ty mới thành lập cũng có thể tận dụng sự nổi tiếng và nguồn lực của đối tác lớn để phát triển nhanh hơn.
Trong trường hợp các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc đang gặp khó khăn, việc sáp nhập và mua lại (M&A) đem lại cơ hội để thay đổi tình hình và tránh nguy cơ phá sản. Tuy nhiên, để thực hiện quá trình này thành công, các công ty mục tiêu và nhà đầu tư cần đánh giá và kiểm tra kỹ lưỡng trên nhiều tiêu chí để đảm bảo kết quả tốt nhất.
➦ Xem thêm: Nên mua lại công ty hay thành lập doanh nghiệp mới?
Các hình thức mua bán, sáp nhập doanh nghiệp M&A
Các hình thức mua bán, sáp nhập doanh nghiệp (M&A) bao gồm nhiều loại hình khác nhau, mỗi loại có những đặc điểm và ưu điểm riêng. Trong đó, có 03 hình thức phổ biến sau:
1. Hình thức mua bán, sáp nhập M&A chiều dọc (Vertical)
M&A theo chiều dọc là hình thức mua bán và sáp nhập giữa các công ty trong cùng chuỗi giá trị sản xuất nhưng ở các giai đoạn sản xuất khác nhau. Điều này có nghĩa là một công ty sẽ mua lại hoặc sáp nhập với một công ty khác có hoạt động sản xuất hoặc cung ứng nguyên liệu mà công ty mình cần cho quá trình sản xuất. Hoạt động mua bán và sáp nhập theo chiều dọc mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, bao gồm:
- Đảm bảo nguồn cung ứng nguyên vật liệu đầu vào xuyên suốt: Giúp quá trình sản xuất không bị gián đoạn bởi các vấn đề về nguồn cung;
- Kiểm soát chất lượng nguyên liệu đầu vào: Giúp tối ưu hóa chi phí sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm cuối cùng;
- Kiểm soát nguồn cung ứng nguyên liệu: Giúp kiểm soát và hạn chế các nguồn cung ứng cho các đối thủ cạnh tranh trong cùng ngành;
- Gia tăng doanh thu và tối ưu hóa lợi nhuận: Bằng cách loại bỏ các chi phí trung gian và tăng cường hiệu quả sản xuất.
Ví dụ mua lại doanh nghiệp:
Một doanh nghiệp sản xuất lốp xe ô tô sáp nhập vào một doanh nghiệp sản xuất ô tô. Đây là ví dụ của việc sáp nhập theo chiều dọc, giúp doanh nghiệp sản xuất ô tô đảm bảo được nguồn cung ứng lốp xe chất lượng, giảm thiểu chi phí trung gian và tối ưu hóa quy trình sản xuất.
2. Hình thức mua bán, sáp nhập M&A chiều ngang (Horizontal)
Hoạt động mua bán M&A theo chiều ngang là hình thức mua bán và sáp nhập giữa các công ty cung cấp các sản phẩm hoặc dịch vụ tương tự cho người tiêu dùng cuối cùng và hoạt động ở cùng một giai đoạn sản xuất.
Điều này thường xảy ra giữa các đối thủ cạnh tranh trực tiếp trong cùng ngành. Hoạt động mua bán và sáp nhập theo chiều ngang mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, bao gồm:
- Hoàn thiện công nghệ và tối ưu quy trình sản xuất: Giảm thiểu chi phí sản xuất và nâng cao hiệu suất;
- Đa dạng hóa các mặt hàng kinh doanh: Mở rộng danh mục sản phẩm và dịch vụ để phục vụ khách hàng tốt hơn;
- Tăng thị phần doanh nghiệp: Kết hợp thị phần của các công ty để chiếm lĩnh thị trường lớn hơn;
- Gia tăng sức cạnh tranh: Kết hợp tài chính và thị phần giúp doanh nghiệp mạnh mẽ hơn sau khi sáp nhập;
- Tăng cường sức ảnh hưởng trên thị trường: Kiểm soát tốt hơn về thị trường và giá cả, tạo ra lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ.
Ví dụ về mua lại doanh nghiệp ở Việt Nam:
Năm 2015, Ngân hàng Sacombank sáp nhập với Ngân hàng Phương Nam SouthernBank. Thương vụ này giúp Sacombank tăng cường sức mạnh tài chính và mở rộng mạng lưới chi nhánh, trở thành một trong những ngân hàng lớn nhất tại Việt Nam. Tổng tài sản sau sáp nhập đạt hơn 290.000 tỷ đồng.
3. Hình thức mua bán, sáp nhập M&A kết hợp (Conglomerate)
M&A kết hợp là hình thức mua bán, sáp nhập giữa nhiều công ty, doanh nghiệp để tạo thành một tập đoàn kinh tế mạnh mẽ. Hình thức này phổ biến giữa các công ty có chung một đối tượng khách hàng trong cùng một ngành nhưng sản phẩm và dịch vụ lại khác nhau, giúp tăng cường sức mạnh tổng thể của tập đoàn.
Các lợi ích của việc sáp nhập kết hợp đối với doanh nghiệp bao gồm:
- Sản phẩm và dịch vụ của các doanh nghiệp tham gia thương vụ M&A, mặc dù khác nhau, nhưng có thể bổ sung và hỗ trợ lẫn nhau, từ đó đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao chất lượng dịch vụ của doanh nghiệp;
- Cải thiện trải nghiệm mua sắm cho khách hàng, tăng cường khả năng cạnh tranh;
- Gia tăng doanh thu từ việc bán nhiều sản phẩm cùng lúc; Mở ra cơ hội cho các công ty tham gia vào các lĩnh vực khác của ngành với rủi ro thấp.
Ví dụ:
Sáp nhập giữa một công ty sản xuất đồ điện tử gia dụng và một công ty sản xuất thiết bị nhà bếp. Cả hai công ty này đều nhắm đến khách hàng là các hộ gia đình nên việc sáp nhập giúp tiết kiệm được chi phí sản xuất, đồng thời cải thiện trải nghiệm khách hàng và tăng doanh thu, lợi nhuận.
Ngoài 03 hình thức M&A theo chức năng mà Lạc Việt đã nêu, còn có nhiều hình thức khác tùy theo các tiêu chí khác nhau. Ví dụ, nếu xét theo tiêu chí chủ thể tham gia, thương vụ M&A có thể chia thành 02 loại: trong nước và quốc tế.
Quy trình mua bán và sáp nhập doanh nghiệp M&A
Quy trình mua bán và sáp nhập doanh nghiệp (M&A) là một quy trình phức tạp và được chia thành nhiều giai đoạn khác nhau. Quy trình thực hiện một thương vụ M&A thông thường bao gồm các bước cơ bản sau đây:
Bước 1: Xác định doanh nghiệp mục tiêu cho thương vụ M&A
Bước đầu tiên trong quy trình M&A là xác định doanh nghiệp mục tiêu, việc tìm kiếm và lựa chọn các doanh nghiệp có tiềm năng mang lại giá trị chiến lược cho bên mua. Các tiêu chí lựa chọn có thể bao gồm thị phần, công nghệ, nguồn lực con người và khả năng tài chính.
Bước 2: Đánh giá doanh nghiệp mục tiêu
Khi đã xác định được doanh nghiệp mục tiêu, bên mua sẽ tiến hành đánh giá toàn diện doanh nghiệp này. Quá trình đánh giá bao gồm kiểm tra các yếu tố tài chính, hoạt động kinh doanh, tài sản, nợ phải trả và các rủi ro tiềm ẩn. Báo cáo thẩm định chi tiết (Due Diligence) sẽ giúp bên mua hiểu rõ hơn về doanh nghiệp mục tiêu.
Bước 3: Lên phương án và lựa chọn hình thức sáp nhập hay mua lại
Dựa trên kết quả đánh giá, bên mua sẽ lên kế hoạch và lựa chọn hình thức sáp nhập hoặc mua lại phù hợp nhất. Hình thức có thể là sáp nhập hoàn toàn, mua lại một phần, hoặc kết hợp nhiều hình thức khác nhau.
Bước 4: Phân tích và định giá doanh nghiệp mục tiêu
Bên mua sẽ tiến hành định giá doanh nghiệp mục tiêu bằng cách sử dụng các phương pháp như tỷ suất P/E, tỷ suất EV/Sales, chi phí thay thế hoặc phương pháp chiết khấu dòng tiền.
Bước 5: Đàm phán và ký kết hợp đồng
Sau khi định giá, các bên sẽ tiến hành đàm phán các điều khoản của thương vụ bao gồm giá mua, các điều khoản thanh toán, quyền và nghĩa vụ của các bên và các điều kiện chuyển nhượng.
Bước 6: Thẩm định thông tin
Quá trình thẩm định thông tin sẽ giúp bên mua xác nhận các thông tin đã được cung cấp trong giai đoạn đánh giá. Bao gồm việc kiểm tra các tài liệu tài chính, pháp lý và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mục tiêu.
Bước 7: Thực hiện việc thu mua, sáp nhập
Khi các điều khoản đã được thỏa thuận và thẩm định thông tin đã hoàn tất, các bên sẽ tiến hành các bước cần thiết để thực hiện việc thu mua hoặc sáp nhập. Bao gồm việc chuyển nhượng cổ phần, thay đổi đăng ký kinh doanh và các thủ tục pháp lý khác.
Bước 8: Hoàn thành các nghĩa vụ tài chính
Bên mua sẽ hoàn thành các nghĩa vụ tài chính đã cam kết, bao gồm thanh toán giá mua và các chi phí liên quan khác.
Bước 9: Kết thúc thương vụ mua bán, sáp nhập doanh nghiệp
Giai đoạn cuối cùng là tích hợp sau M&A, bao gồm việc tối ưu hóa quy trình kinh doanh, quản lý nhân sự và xây dựng kế hoạch quản lý thay đổi để đảm bảo quá trình hợp nhất diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.
Vai trò của hoạt động mua bán, sáp nhập doanh nghiệp
Hoạt động mua bán và sáp nhập doanh nghiệp (M&A) đã trở thành một phần quan trọng trong chiến lược phát triển của nhiều công ty.
1. Đối với các doanh nghiệp
Hoạt động mua bán doanh nghiệp M&A giúp cải thiện tài chính doanh nghiệp bằng cách cung cấp nguồn vốn mới và tăng tính minh bạch tài chính. M&A mở ra cơ hội kinh doanh mới thông qua việc mở rộng thị trường, sở hữu sản phẩm mới và giảm chi phí hoạt động.
2. Đối với các nhà đầu tư
Mua bán, sáp nhập doanh nghiệp M&A giúp nhà đầu tư tiếp cận thị trường nhanh chóng mà không tốn thời gian tìm kiếm dự án hoặc làm thủ tục hành chính. Đây cũng là cách để giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí khi so với việc thành lập doanh nghiệp mới và giảm các chi phí phát sinh.
3. Đối với công ty mới thành lập
Đối với các công ty, doanh nghiệp mới thành lập, M&A giúp tăng cường sức mạnh bằng hợp nhất yếu tố khác nhau và cắt giảm chi phí bằng loại bỏ nhân viên không cần thiết. Chuyển giao công nghệ giữa doanh nghiệp sau M&A nâng cao năng suất lao động và tạo lợi thế đàm phán, mở rộng kênh tiếp thị và tăng uy tín.
Với bài viết này từ Lạc Việt, hy vọng sẽ mang lại nhiều giá trị cho doanh nghiệp và nhà đầu tư trong quá trình thực hiện M&A. Những kiến thức cơ bản và lưu ý quan trọng được chia sẻ nhằm giúp quý vị hiểu rõ hơn về quy trình mua bán, sáp nhập doanh nghiệp, đồng thời áp dụng hiệu quả vào thực tế.
Trong quá trình thực hiện mua bán doanh nghiệp M&A, bên mua và bên bán có thể cần thực hiện các thủ tục thay đổi giấy phép kinh doanh như:
- Thay đổi tên công ty;
- Bổ sung thêm nghề kinh doanh mới;
- Thay đổi cổ đông hoặc thành viên tham góp vốn;
- Tăng vốn điều lệ và tỷ lệ vốn góp.
Hãy tham khảo qua một số dịch vụ của Lạc Việt để được tư vấn và hỗ trợ thủ tục pháp lý một cách nhanh chóng và tiết kiệm chi phí nhất.
